تجمع چربی در بدن می‌تواند در چندین ناحیه مختلف اتفاق بیفتد، ولی برخی از این نواحی خطرناک‌تر از نواحی دیگر به نظر می‌رسند. این خطرات عمدتاً به عوامل متعددی از جمله مقدار چربی تجمعی، مکان تجمع چربی و ژنتیک هر فرد بستگی دارد. چربی اضافی بدن عواقب جدی برای سلامتی دارد و میزان آن با کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسیریدها و سطح پایین کلسترول خوب (HDL) مرتبط است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که چاقی شکمی خطرناک‌ترین چربی اضافی در بدن است. به طور کلی چاقی برای سلامتی خطرناک است اما داشتن چربی اضافی شکم میزان این خطر را بیشتر و جدی‌تر می‌کند.
به طور کلی چاقی بدن می‌تواند باعث بروز مشکلات زیادی مانند حملات قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، سرطان، دیابت نوع 2، استئوآرتریت، کبد چرب و افسردگی و در نهایت مرگ شود. البته بیشتر این بیماری‌ها به چاقی شکمی و چربی‌های دور شکم مربوط می‌شوند.
چاقی چطور ارزیابی می‌شود؟
روش‌های مختلفی برای ارزیابی چاقی افراد وجود دارند اما از زمانی که تشخیص داده شد که حفظ وزن مناسب به میزان چربی بدن بستگی دارد، استانداردهای ارزیابی چاقی تغییر پیدا کرد. چاقی (چربی اضافی در بدن) با استفاده از چندین روش و معیار مختلف ارزیابی می‌شود. برخی از معیارهای معمول برای ارزیابی چاقی عبارتند از:
شاخص توده بدنی (BMI): یک معیار رایج برای ارزیابی چاقی است. برای محاسبه BMI، وزن (به کیلوگرم) و قد (به متر مربع) تقسیم می‌شود. شاخص توده بدنی (BMI) به عنوان روشی استاندارد برای تشخیص اضافه وزن و چاقی در نظر گرفته شده است. BMI تخمین خوبی از چربی بدن می‌دهد. اگرچه BMI استاندارد رسمی است، اما دارای چندین نقص است. مهمترین مشکل این است که BMI بدون توجه به نحوه توزیع چربی، چربی را اندازه‌گیری می‌کند.
اندازه دور شکم (Waist Circumference): اندازه دور شکم نشان دهنده تجمع چربی در ناحیه شکمی است. اندازه دور شکم بالاتر از حد معمول به عنوان علامتی از چاقی در منطقه شکمی تلقی می‌شود.
نسبت دور کمر به باسن: یک روش بسیار ساده‌تر برای اندازه‌گیری میزان چربی احشایی تعیین نسبت دور کمر به باسن است. افزایش بالاتر از حد استاندارد در زنان و مردان احتمال ابتلا به سكته قلبی یا مغزی را افزایش می‌دهد. نسبت دور کمر به باسن آزمونی بسیار مفید برای تشخیص تجمع چربی در ناحیه احشایی است.
تجمع چربی در نواحی خاص بدن: ممکن است پزشک با استفاده از تست‌های تصویر برداری مثل اسکن ام آر آی (MRI) یا سونوگرافی تجمع چربی در نواحی خاص بدن (مثل شکم، پهلوها، گونه‌ها) را اندازه‌گیری کند. دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری میزان چربی احشایی استفاده از توموگرافی کامپیوتری (CT) یا ام آر آی (MRI) است. اما این روش‌ها اصولا گران هستند و به تجهیزات پیشرفته‌ای نیاز دارند.
معیارهای ترکیبی: برخی از ارزیابی‌ها از معیارهای ترکیبی استفاده می‌کنند که BMI، اندازه دور شکم و دیگر عوامل مورد نظر را ترکیب می‌کنند تا یک تصویر جامع‌تر از وضعیت چاقی فرد ارائه دهند.
تجزیه و تحلیل ترکیب بدنی: این تست‌ها به کمک ابزارهای مختلف و تجزیه و تحلیل اسپکتروم، کمیت‌های بدنی مثل چربی و عضلات را اندازه‌گیری می‌کنند.
بنابراین می‌توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که بر اساس تحقیقات افرادی که در محدوده وزن نرمال هستند اما چربی شکمی زیادی دارند نسبت به افراد با اضافه وزن بدون تجمع چربی شکمی بالا، ریسک مرگ و میر بالاتری دارند و دلیل علمی این قضیه مربوط به محل تجمع چربی در بدن (ناحیه شکمی) است که نشانگر مقاومت انسولینی و بسیاری از ریسک فاکتورهای دیگر است. پس صرفا داشتن BMI نرمال دلیل بر کاهش ریسک بیماری‌های تهدید کننده سلامتی نیست و ارزیابی چاقی نهایی و تصمیم‌گیری درباره درمان و مدیریت آن بستگی به تاریخچه پزشکی، عوامل ریسک فردی و شرایط فردی دارد.
برای ارزیابی دقیق تر و تصمیم‌گیری مناسب در مورد مدیریت چاقی و کاهش توده چربی خطرناک، می‌توانید از محاسبات دقیق وب اپلیکیشن "بیاب سلامت"، آزمون‌های پیکرسنجی موجود و مشاوره‌های اصولی تیم تخصصی آن بهره ببرید.
