زردچوبه و خواص آن
زردچوبه یا زرچوبه یا زرده چال نوعی گیاه داراي طبع گرم و خشک می باشد. ساقه هاي زیرزمینی گوشتی گیاه یا ریزوم جمع آوري شده و پس از جوشاندن در آب و سپس خشک کردن، آسیاب شده و پودر زرد مایل به نارنجی تهیه می شود. زردچوبه گیاهی است که در طب سنتی از دیرباز دارای جایگاه ویژه ای است و در كشورهاي آسيايي از گذشته هاي دور كاربرد غذايي و دارويي دارد. علاوه بر این که این گیاه به عنوان یک چاشنی در غذا استفاده می شود یک ترکیب مهم در علم پزشـکی نیز به حساب می آید که در تصفیه ي خون، درمان بیمـاري هـاي پوستی، بیماري مزمن کبـدي، یرقـان ، زخـم هـاي دیـابتی و درمان برخی سرطان ها مورد اسـتفاده قـرار مـی گیـرد. خاصیت ضدمیکروبی و ضداکسیدانی زردچوبه نیز از مدت ها قبل شـناخته شــده اسـت. با توجه به كاربرد غذايي و دارويي زردچوبه نياز به بررسي و معرفی گیاه زردچوبه احساس مي شود.
زردچوبه (Turmeric) به عربـي عـروق الـصفر، حشيـشه الـصفرا و بـه فارسي زردچوبه و به هندي هلدي (Haldi) ناميـده مـي شـود، پودر ریزوم خشک شده گیاه Curcuma Longa است. این گیاه، گیاهی پایا از خانواده زنجبیل (Ginger) بوده و پوشیده از برگ های بلند و نوک تیز و گل های زرد شیپوری است. ریزوم این گیاه بسیار با ارزش است و به طور گسترده در کشورهای آسیایی مانند هند، چین و دیگر کشورها کشت می شود. قدمت استفاده از این گیاه به عنوان مکمل غذایی و یا مولکولی درمانی به بیش از 5000 سال می رسد. اولین بار در قرن 13 تجار عرب، زردچوبه را به اروپایی ها معرفی کردند. این ادویه به دلیل رنگ و مزه اش، در اروپا به زعفران هندی شهرت یافت و بعدها به همراه سایر ادویه ها به عنوان ادویه کاری به اروپا عرضه شد.
ترکیبات زرد چوبه:
زردچوبـه از نظـر شــیمیایی شــامل ترکیبـات فـراّر و غیرفـراّر اسـت. قسـمت فـرار حـاوي تـــــورمرون، اســـــیدهاي آزاد، curlone ، turmerone و zingiberene است که آروماي زردچوبـه را بـه وجود می آورند و قسمت غیرفرار که اغلب از ترکیبـات فنلـی تشکیل شده است، باعث رنگ زرد زردچوبـه مـی شـود. ایـن ترکیبات فنلی کورکومینوئید نام دارنـد و شـامل کورکـومین (curcumin)، دي متوکســـی کورکـــومین و و بــــــیس دي متوکســــــی کورکــــــومین هستند. مهمترین مواد تشکیل دهنده زردچوبه، کورکومینوئید ها هستند که رنگ زرد زردچوبه را نیز ایجاد می کنند. مهم ترین کورکومینوئیدی که بیشترین خواص درمانی زردچوبه را به آن نسبت می دهند، کورکومین است، کورکومین یک ترکیب فیتوشیمیایی ویژه است، که اولین بار در سال 1815 از زردچوبه استخراج و در سال 1910 فرمول مولکولی آن کشف شد. تحقیقات گسترده در نیم قرن اخیر نشان می دهد که بیشتر فعالیت هاي زردچوبه به خاطر وجود کورکومین در این ادویه است.
خواص درمانی و فواید مصرف زردچوبه:
در کشورهای آسیایی از زردچوبه به عنوان یک عامل ضدالتهاب براي درمان گازگرفتگی حیوانات، قولنج، دندان درد، درد قفسه سینه و مشکلات مربوط به قاعدگی استفاده می شود. همچنین در طب سنتی وپزشکی از این ماده برای درمان طیف گسترده ای از بیماری ها از جمله روماتیسم، بدن درد، بیماری های پوستی، کرم های روده، اسهال، تب، بیماری های کبدی، سوء هاضمه و یبوست استفاده می شود. مصرف خوراکی زردچوبه به عنوان ضد نفخ و ادرار آور و مصرف موضعی آن به عنوان ضد تورم، ضد درد و برای درمان کبودی، رگ به رگ شدگی، سینوزیت و بیماری های مختلف پوستی توصیه می شو. مصرف آن همراه با چای یا شیر داغ به عنوان یک درمان خانگی برای بهبود گلودرد، سرفه و سرماخوردگی استفاده می شود.
برخی خواص زردچوبه:
درمان دیابت و قند خون: زردچوبه سطح قند خون را متعادل کرده و سطح انسولین را کنترل میکند. مصرف منظم زردچوبه میتواند از ابتلا به دیابت نیز جلوگیري کند
درمان فشار خون بالا: این گیاه باعث کاهش طبیعی فشار خون میشود و جریان خون قلب را منظم میکند و میتواند یک درمان طبیعی براي کنترل فشار خون بالا باشد.
کبد چرب : زردچوبه یک سم زداي طبیعی است. کبد از طریق تولید آنزیم ها، خون را تصفیه می کند و زردچوبه تولید این آنزیم هاي حیاتی بدن را افزایش می دهد. این آنزیم ها تجزیه شده و سموم داخل بدن را کاهش می دهند. مصرف منظم زردچوبه باعث مبارزه با چندین مشکل جدي کبدي مانند سیروز، هپاتیت و زردي می شود.
کلسترول و چربی خون: کورکومین موجود در زردچوبه یکی از بهترین داروها براي کاهش کلسترول و تري گلیسیرید بالاي خون می باشد. زردچوبه بهترین جایگزین داروهاي درمان چربی بالاي خون می باشد.
سلامت قلب: زردچوبه به منظور جلوگیري از بیماري هاي مختلف قلب مانند گرفتگی عروق، به پاکسازي شریانهاي مسدود شده و کاهش التهاب کمک می کند. این گیاه خطر حملات قلبی و سکته مغزي را با جلوگیري از تشکیل پلاك در دیواره عروق قلبی و کاهش کلسترول پایین می آورد.
سرطان: کورکومین موجود در زردچوبه براي درمان انواع سرطان به ویژه سرطان کولون مفید بوده و متاستاز سلول هاي سرطانی را کاهش می دهد.
کاهش افسردگی: زردچوبه به علت داشتن خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی در کاهش افسردگی موثر است. مصرف زردچوبه در کنار داروهاي ضد افسردگی، اثربخشی آنها را افزایش می دهد.
آرتروز و پوکی استخوان: کورکومین به عنوان یک ضد التهاب قوي براي التهاب مفاصل بوده و می تواند براي درمان پوکی استخوان و آرتروز مفید باشد.
سلامت پوست و مو: خاصیت ضد التهابی زردچوبه التهاب جوش و آکنه را کاهش میدهد و خاصیت آنتی باکتریایی آن باعث جلوگیري از بروز مجدد آکنه میشود و با علایم پیري مانند چین و چروك در صورت و گردن مبارزه کرده و همچنین از ریزش مو جلوگیري می کند.
لاغري و کاهش وزن: مصرف زردچوبه با افزایش میزان متابولیسم ، چربی بیش از حد را کاهش می دهد و باعث افزایش سرعت سوخت و ساز بدن می شود.
بارداري: زردچوبه براي تشکیل اندام هاي حیاتی جنین به ویژه ریه ها بسیار مفید می باشد و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت ها می شود.
معده و دستگاه گوارش: کورکومین موجود در زردچوبه براي درمان معده درد ، زخم معده ، یبوست و سندرم روده تحریک پذیر مفید است، همچنین زردچوبه به بهبود هضم غذا کمک می کند.
آلزایمر: در طب سنتی زردچوبه اغلب براي تقویت حافظه و افزایش تمرکز استفاده می شود.
عوارض و مضرات زردچوبه:
- ممکن است با داروهاي ضد انعقادي مانند آسپرین، کلوپیدوگرل و وارفارین تداخل دارویی ایجاد کند.
- میتواند مشکلات کیسه صفرا را بدتر کند. اگر از سنگ هاي صفراوي یا انسداد مجراي صفراوي رنج می برید،
- از مصرف پودر زردچوبه پرهیز کنید.
- در دوران بارداري و شیردهی، مصرف زردچوبه به صورت خوراکی و در همان مقداري که در غذاها استفاده میشود، خطري ندارد اما از مصرف آن به صورت دارویی پرهیز کنید.
- این گیاه ممکن است باعث کند شدن روند لخته شدن خون گردد. این تاثیر باعث افزایش خطر خونریزي و بروز کبودي در افراد مبتلا به اختلالات خونریزي می شود.
- زردچوبه ممکن است باعث ناراحتی معده در برخی از افراد شود. این ماده باعث می شود که مشکلات معده از جمله بیماري بازگشت اسید به مري بدتر شود.
- افراد مبتلا به دیابت باید آن را با احتیاط مصرف کنند، زیرا باعث می شود که قند خون بیش از اندازه پایین بیاید.
مصرف زردچوبه به میزان زیاد ممکن است از جذب آهن توسط بدن جلوگیري کند.
گردآورنده: بهاره فتان، دانشجوی مقطع دکترای رشته علوم و صنایع غذایی
برخی از منابع مورد استفاده:
فلاح‌حسینی، ح. زحمتکش، م. حقیقی، م. (1388). مروری بر کاربرد گیاه زردچوبه (Curcuma longa L.) در طب سنتی و مدرن. فصلنامه علمی پژوهشی گیاهان دارویی، سال نهم، دوره اول، شماره 33.
Yallapu, M. M., Gupta, B. K., Jaggi, M., & Chauhan, S. C. (2010). Fabrication of curcumin encapsulated PLGA nanoparticles for improved therapeutic effects in metastatic cancer cells. Journal of colloid and interface science, 351(1), 19-29
Keys JD. Chinese herbs, their botany, chemistry and pharmacodynamics. Rutland, VT, CE Tuttle. 1976
Leung A. Encyclopedia of Common Natural Ingredients Used in Food, Drugs and Cosmetics. John Wiley & Sons, New York, NY, 1980, pp: 313 – 4
Ammon HPT, Wahl MA. Pharmacology of Curcuma longa. Planta Medica 1991; 57: 1 – 7
.Boon H, Wong J. Botanical medicine and cancer: a review of the safety and efficacy. Expert Opin Pharmacother 2004; 5 (12): 2485 – 501
Valipour, A. and Valipour, M. (2017). A review of curcumin and its role in disease prevention treatment
